მეცნიერების თქმით, შესაძლოა აუტიზმის გამომწვევი მიზეზი აღმოაჩინეს - “კვლევა შოკისმომგვრელია, ეს ყველა ჩვენგანის სახლშია“

25-01-2025
გიორგი ამილახვარი
Aa

ახალ­მა კვლე­ვამ, რომ­ლის ფარ­გლებ­შიც 600-ზე მეტი ჩვი­ლის გან­ვი­თა­რე­ბის მო­ნი­ტო­რინ­გი ხორ­ცი­ელ­დე­ბო­და, ორ­სუ­ლი დე­დის შარ­დში ქი­მი­უ­რი ბის­ფე­ნოლ A (BPA)-ს სამ­ჯერ უფრო მა­ღა­ლი დონე აღ­მო­ა­ჩი­ნეს, ვიდ­რე და­საშ­ვე­ბია.

ეს არის ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი პლას­ტი­კუ­რი და­ნა­მა­ტი, რო­მე­ლიც სა­წო­ვა­რე­ბი­დან, საკ­ვე­ბის ლი­თო­ნის ქი­ლით და­წყე­ბუ­ლი - ქა­ღალ­დის ქვით­რე­ბით დამ­თავ­რე­ბუ­ლი, ყვე­ლა­ფერ­ში გვხვდე­ბა. მკვლევ­რე­ბი თვლი­ან, რომ სწო­რედ ეს და­ნა­მა­ტია და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი ბი­ჭებ­ში აუ­ტიზ­მის გაზ­რდილ რისკთან.

ფო­ტო­ზე ნაჩ­ვე­ნე­ბია BPA-ს სა­ზი­ა­ნო გავ­ლე­ნა თაგ­ვებ­ში

თუ ორ­სუ­ლი ქა­ლის ორ­გა­ნიზ­მში ბის­ფე­ნოლ A-ს სამ­ჯერ გაზ­რდი­ლი მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლი აღ­მოჩ­ნდა, არის დიდი რის­კი, რომ მის ჩვილს მო­მა­ვალ­ში, აუ­ტიზ­მის სიმპტო­მე­ბი გა­ნუ­ვი­თარ­დეს.

“პლასტმა­სი ყვე­ლა ჩვენ­გა­ნის სახ­ლშია, რაც ძა­ლი­ან შე­მაშ­ფო­თე­ბე­ლია. ბი­ჭე­ბი ექ­ვსჯერ უფრო ხში­რად ვხვდე­ბით აუ­ტიზ­მის დი­აგ­ნოზს 11 წლის ასაკ­ში - მათ­თან შე­და­რე­ბით, ვის დე­დებ­საც ჰქონ­დათ BPA-ის და­ბა­ლი დონე ორ­სუ­ლო­ბის დროს“, - აღ­ნიშ­ნუ­ლია სტა­ტი­ა­ში.

BPA, ქი­მი­კა­ტი, რო­მე­ლიც გან­კუთ­ვნი­ლია პლასტმა­სის გა­სა­მაგ­რებ­ლად და ლი­თო­ნე­ბის და­ჟან­გვის თა­ვი­დან ასა­ცი­ლებ­ლად, სხვა გა­მო­ყე­ნე­ბას­თან ერ­თად, ასე­ვე და­კავ­ში­რე­ბუ­ლია სიმ­სუქ­ნის, ას­თმის, დი­ა­ბე­ტის და გუ­ლის და­ა­ვა­დე­ბე­ბის უფრო მა­ღალ რის­კებ­თან. მას მე­ო­რე­ნა­ი­რად უწო­დეს "გენ­დე­რის და­მამ­შვი­დე­ბე­ლი" ქი­მი­კა­ტი იმის გამო, რომ ადა­მი­ა­ნებ­ში, თევ­ზებ­ში და სხვა სა­ხე­ო­ბებ­ში ჰორ­მო­ნა­ლურ და სექ­სუ­ა­ლურ დარ­ღვე­ვებს ას­ტი­მუ­ლი­რებს.

თუმ­ცა ახალ­მა კვლე­ვამ არა მხო­ლოდ გა­მო­ავ­ლი­ნა აშ­კა­რა კავ­ში­რი, ასე­ვე აჩ­ვე­ნა მტკი­ცე­ბუ­ლე­ბა სპე­ცი­ფი­კუ­რი ქი­მი­უ­რი რე­აქ­ცი­ებ­სა და აუ­ტიზ­მის შემ­თხვე­ვებს შო­რის.

სიცოცხლე დედამიწაზე შესაძლოა გაცილებით უფრო ადრეული იყოს, ვიდრე აქამდე მიიჩნეოდა - რა აღმოაჩინეს გაბონში და რას აცხადებენ მეცნიერები?

”ჩვე­ნი კვლე­ვა მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია, რად­გან ის აჩ­ვე­ნებს ერთ-ერთ ბი­ო­ლო­გი­ურ მე­ქა­ნიზმს, რო­მე­ლიც პო­ტენ­ცი­უ­რად არის ჩარ­თუ­ლი. BPA-ს შე­უძ­ლია შე­ა­ფერ­ხოს ჰორ­მო­ნე­ბით კონ­ტრო­ლი­რე­ბა­დი, მამ­რო­ბი­თი ნა­ყო­ფის ტვი­ნის გან­ვი­თა­რე­ბა რამ­დე­ნი­მე გზით. მათ შო­რის, გა­ა­ჩუ­მებს საკ­ვან­ძო ფერ­მენტს - არო­მა­ტა­ზას, რო­მე­ლიც აკონ­ტრო­ლებს ნე­ი­რო­ჰორ­მო­ნებს და გან­სა­კუთ­რე­ბით მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია ნა­ყო­ფის ტვი­ნის გან­ვი­თა­რე­ბა­ში”, - თქვა ეპი­დე­მი­ო­ლოგ­მა და სა­ზო­გა­დო­ებ­რი­ვი ჯან­დაც­ვის ექიმ­მა დოქ­ტორ ენ-ლუიზ პონ­სონ­ბიმ.

ჯგუფ­მა ექ­სპე­რი­მენ­ტი ჩა­ა­ტა­რა ცხი­მო­ვა­ნი მჟა­ვის ტი­პით, სა­ხელ­წო­დე­ბით 10HDA, მას შე­უძ­ლია შე­ამ­სუ­ბუ­ქოს BPA-ს უარ­ყო­ფი­თი გავ­ლე­ნა ტვინ­ზე

ახალ­მა კვლე­ვამ აჩ­ვე­ნა, რომ არო­მა­ტა­ზა ხელს უწყობს ტვინ­ში მამ­რო­ბი­თი სქე­სის ზო­გი­ერ­თი ჰორ­მო­ნის წარ­მოქ­მნას, რო­მე­ლიც ცნო­ბი­ლია რო­გორც ნერ­ვუ­ლი ან­დრო­გე­ნე­ბი. ეს ესტრო­გე­ნე­ბი ეხ­მა­რე­ბა ყვე­ლა ადა­მი­ანს, მო­ა­წეს­რი­გოს თა­ვის ტვინ­ში ან­თე­ბა, შე­ი­ნარ­ჩუ­ნოს სი­ნაფ­სე­ბის მოქ­ნი­ლო­ბა, რო­მე­ლიც ეხ­მა­რე­ბა ნე­ი­რო­ნე­ბის კო­მუ­ნი­კა­ცი­ას მთელ ნერ­ვულ სის­ტე­მა­ში და ასე­ვე ხელს უწყობს ქო­ლეს­ტე­რი­ნის მარ­თვას.

“ჩვენ აღ­მო­ვა­ჩი­ნეთ, რომ BPA თრგუ­ნავს არო­მა­ტა­ზას ფერ­მენტს და ასო­ცირ­დე­ბა ანა­ტო­მი­ურ, ნევ­რო­ლო­გი­ურ და ქცე­ვით ცვლი­ლე­ბებ­თან“, - იტყო­ბი­ნე­ბა კვლე­ვის თა­ნა­ავ­ტო­რი და ბი­ო­ქი­მი­კო­სი დოქ­ტო­რი უა ჩინ ბუნი.

“რო­გორც ჩანს, ეს აუ­ტიზ­მის თავ­სა­ტე­ხის ნა­წი­ლია“, - თქვა დოქ­ტორ პონ­სონ­ბიმ.

გუნ­დის კვლე­ვა, ოთხშა­ბათს ჟურ­ნალ Nature Communications-ში გა­მოქ­ვეყ­ნდა.

წყარო: ambebi.ge


FACEBOOK კომენტარები
სხვა სიახლეები