"დედამიწა დაკარგავს ჟანგბადით მდიდარ ატმოსფეროს და სიცოცხლისთვის უვარგისი გახდება" - მეცნიერების შემაშფოთებელი დასკვნა ატმოსფეროს შესწავლის შემდეგ

დე­და­მი­წა და­ახ­ლო­ე­ბით 1 მი­ლი­არდ წე­ლი­წად­ში და­კარ­გავს ჟანგბა­დით მდი­დარ ატ­მოს­ფე­როს - სწო­რედ ასე­თი შე­ფა­სე­ბა გა­ა­კე­თეს მეც­ნი­ე­რებ­მა, რომ­ლებ­მაც ჩვე­ნი პლა­ნე­ტის ატ­მოს­ფე­როს ევო­ლუ­ცი­ის მო­დე­ლი­რე­ბა შეძ­ლეს. მეც­ნი­ე­რებ­მა შექ­მნეს კომ­პი­უ­ტე­რუ­ლი პროგ­რა­მა, რო­მე­ლიც მათ და­ეხ­მა­რა წარ­მო­ედ­გი­ნათ და შე­ეს­წავ­ლათ, რო­გორ იც­ვლე­ბო­და დე­და­მი­წის ატ­მოს­ფე­რო დრო­თა გან­მავ­ლო­ბა­ში, - წერს BBC Sky at Night.

Nature Geoscience-ში გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბუ­ლი კვლე­ვის თა­ნახ­მად, ჟანგბა­დის და­კარ­გვა ყვე­ლა­ზე სა­ვა­რა­უ­დო მი­ზე­ზია იმი­სა, რომ დე­და­მი­წა სი­ცო­ცხლის­თვის უვარ­გი­სი გახ­დე­ბა. ასეთ დას­კვნამ­დე მი­ვიდ­ნენ კა­ზუ­მი ოზა­კი (ტოჰოს უნი­ვერ­სი­ტე­ტი) და კრის­ტო­ფერ რა­ი­ნ­ჰარ­დი (ჯორ­ჯი­ის ტექ­ნო­ლო­გი­უ­რი ინ­სტი­ტუ­ტი).

"მრა­ვა­ლი წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში დე­და­მი­წის ბი­ოს­ფე­როს სი­ცო­ცხლის ხან­გრძლი­ვო­ბა გა­ნი­ხი­ლე­ბო­და მზის სტა­ბი­ლუ­რი სი­კაშ­კა­შის ზრდი­სა და გლო­ბა­ლუ­რი კარ­ბო­ნა­ტულ-სი­ლი­კა­ტუ­რი გე­ო­ქი­მი­უ­რი ციკ­ლის შე­სა­ხებ სა­მეც­ნი­ე­რო ცოდ­ნის სა­ფუძ­ველ­ზე. ამ თე­ო­რი­უ­ლი სა­ფუძ­ვლის ერთ-ერთი შე­დე­გია ატ­მოს­ფე­რო­ში CO₂-ის დო­ნის მუდ­მი­ვი შემ­ცი­რე­ბა და გლო­ბა­ლუ­რი დათ­ბო­ბა გე­ო­ლო­გი­უ­რი დრო­ის მას­შტა­ბით“, - ამ­ბობს ოზა­კი.

მეც­ნი­ე­რე­ბი აღ­ნიშ­ნა­ვენ, რომ დე­და­მი­წის ბი­ოს­ფე­რო 2 მი­ლი­არდ წე­ლი­წად­ში გაქ­რე­ბა გა­და­ხუ­რე­ბი­სა და ფო­ტო­სინ­თე­ზის­თვის CO₂-ის დე­ფი­ცი­ტის კომ­ბი­ნა­ცი­ის გამო. ეს სა­ყო­ველ­თა­ოდ ცნო­ბი­ლი ფაქ­ტია.

"თუ ეს მარ­თა­ლია, შე­იძ­ლე­ბა ვე­ლო­დოთ, რომ ატ­მოს­ფე­რო­ში ჟანგბა­დის დონე ასე­ვე შემ­ცირ­დე­ბა შო­რე­ულ მო­მა­ვალ­ში. თუმ­ცა, გა­ურ­კვე­ვე­ლი რჩე­ბა, რო­დის ზუს­ტად და რო­გორ მოხ­დე­ბა ეს“, - აღ­ნიშ­ნა­ვენ მკვლევ­რე­ბი.

კვლე­ვამ აჩ­ვე­ნა, რომ და­ახ­ლო­ე­ბით მი­ლი­არ­დი წლის შემ­დეგ და­ი­წყე­ბა ატ­მოს­ფე­როს „სწრა­ფი დე­ოქ­სი­გე­ნა­ცია“ და დე­და­მი­წა გახ­დე­ბა ისე­თი, რო­გო­რიც 2,5 მი­ლი­არდ წელ­ზე მეტი ხნის წინ იყო.

"დიდი დე­ოქ­სი­გე­ნა­ცი­ის შემ­დეგ ატ­მოს­ფე­როს ახა­სი­ა­თებს მე­თა­ნის მო­მა­ტე­ბუ­ლი შემ­ცვე­ლო­ბა, CO₂-ის და­ბა­ლი დონე და ოზო­ნის შრის არარ­სე­ბო­ბა. დე­და­მი­წის სის­ტე­მა, სა­ვა­რა­უ­დოდ, ანა­ე­რო­ბუ­ლი სი­ცო­ცხლის ფორ­მე­ბის სამ­ყა­რო იქ­ნე­ბა, რაც ნიშ­ნავს, რომ მო­მა­ვალ­ში, რო­დე­საც ატ­მოს­ფე­რო­ში ჟანგბა­დი თით­ქმის აღარ იქ­ნე­ბა, დე­და­მი­წა­ზე შე­საძ­ლოა მხო­ლოდ ისე­თი ცო­ცხა­ლი ორ­გა­ნიზ­მე­ბი შე­მორ­ჩნენ, რომ­ლებ­საც ჟანგბა­დი არ სჭირ­დე­ბათ“, - ამ­ბობს ოზა­კი.

კვლე­ვას ასე­ვე აქვს მნიშ­ვნე­ლო­ბა ას­ტრო­ნო­მი­ის­თვის. რამ­დე­ნა­დაც ჟანგბა­დი არის მთა­ვა­რი „ბი­ო­ხელ­წე­რა“, რო­მელ­საც მეც­ნი­ე­რე­ბი ეგ­ზოპ­ლა­ნე­ტებ­ზე სი­ცო­ცხლის სა­ძი­ებ­ლად იყე­ნე­ბენ, ავ­ტო­რე­ბი ხაზს უს­ვა­მენ: ჟანგბა­დით მდი­და­რი ატ­მოს­ფე­რო პლა­ნე­ტის ის­ტო­რი­ა­ში დრო­ე­ბი­თი ფა­ზაა.

დე­და­მი­წას ისე­თი ატ­მოს­ფე­რო, რო­გო­რიც ახლა გვაქვს (ჟანგბა­დით მდი­და­რი, რაც სი­ცო­ცხლის­თვის ხელ­საყ­რე­ლია), ექ­ნე­ბა თა­ვი­სი მთლი­ა­ნი არ­სე­ბო­ბის დრო­ის მხო­ლოდ 20-დან 30 პრო­ცენ­ტამ­დე.

და­ნარ­ჩენ დროს, ანუ უმე­ტეს პე­რი­ოდ­ში, დე­და­მი­წის ატ­მოს­ფე­რო სულ სხვაგ­ვა­რი იქ­ნე­ბო­და - ან ჟანგბა­დის ძა­ლი­ან და­ბა­ლი შემ­ცვე­ლო­ბით (რო­გორც ადრე იყო), ან სა­ერ­თოდ ჟანგბა­დის გა­რე­შე (რო­გორც მო­მა­ვალ­ში ვა­რა­უ­დო­ბენ).